ဟီးရိုးသည် သိပ္ပံနယ်ပယ်တွင် Hero’s aeolipile ဟုလူသိများသော ဟီးရိုး၏အင်ဂျင်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သူဖြစ်သည်။
ဟီးရွန်းဖော်မြူလာမှာ ထိုအလက်ဇန္ဒရီးယားမြို့သား၏ အမည်ကိုအစွဲပြု၍ ခေါ်ဝေါ်သော ဂျီဩမေတြီဘာသာရပ်၌သုံးသည့် ပုံသေနည်းဖြစ်၏။ ဟီးရိုးဖော်မြူလာ ဟုလည်းခေါ်ပါသည်။ တြိဂံတစ်ခု၏ အနားသုံးဖက်ကိုသိလျှင် ထိုတြိဂံ၏ဧရိယာကို ဟီးရွန်းဖော်မြူလာဖြင့် တွက်ထုတ်နိုင်ပါသည်။ အခြားသောတြိဂံပုံသေနည်းများကဲ့သို့ တြိဂံ၏အတွင်းထောင့်များ သို့မဟုတ် တြိဂံအတွင်းအကွာအဝေးများကို ဦးစွာတွက်ထုတ်ပေးရန်မလိုပါ။
အနားများအလျား a, b, c ရှိသောတြိဂံတစ်ခု၏ဧရိယာသည် ဟီးရွန်းပုံသေနည်းအရ –
A=\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)} ဟူ၍ဖြစ်သည်။ s မှာ semi perimeter ခေါ် ပတ်လည်အနား၏တစ်ဝက်တန်ဖိုးဖြစ်ပါသည်။ s=\frac{a+b+c}{2} ဖြစ်သည်။စာရေးသူနေထိုင်ရာ ရွာ၏အရှေ့ဘက်တောင်ကုန်းပေါ်တွင် စေတီတစ်ဆူရှိ၏။ ထိုစေတီတော်တည်ထားရာ ဝတ္တကမြေ၏ အကျယ်အဝန်းကို ပုံပါ မြေပုံကြမ်းဖြင့် ရုပ်ပွားတော်စံပယ်ရာအခန်းနံရံတစ်နေရာတွင် တိုင်းရင်းသားဘာသာနှင့် ရေးသားထားသည်။
မည်သို့တွက်ထုတ်ထားမှန်းမသိရသော်လည်း သေချာသည်မှာ အမှန်နှင့်ပို၍ဆက်လက်နီးစပ်ရန်ရှိသည်ဟု မြင်ပါသည်။ ပုံဖြင့် စနစ်တကျ တွက်ထုတ်ကြည့်ရအောင်ပါ။ တွက်ရလွယ်ကူစေရန် ပုံပါအတိုင်း မြေကွက်ကို ၃ ပိုင်းပိုင်းပါသည်။
နှစ်နားညီစတုဂံ၏ ဧကဖွဲ့ပုံသေနည်းအရ –
နှစ်နားညီစတုဂံ = (အလျား * အနံ)/၄၃၅၆၀
\text{Acre}=\frac{276\times 224}{43560}=1.41928\text{\, acres} ရသည်။
ထောင့်မှန်တြိဂံ၏ ဧက = [(၁/၂) အခြေ * အမြင့်]/၄၃၅၆၀
$ \text{Acre}=\frac{\frac{1}{2}\times 224\times 39}{43560}=0.10027\text{\, acres} နှင့် မီးခိုးရောင်တြိဂံ၏ ဧရိယာကို ဟီးရွန်းပုံသေနည်းအရ –
တြိဂံ၏အမြင့်ကိုရှာလိုလျှင် –
ဖြင့်တွက်သည်။
ရလဒ် ၃ ခုပေါင်းသော် 1.41928 + 0.10027 + 0.47965 = 1.9992 ဧက ရပါသည်။
အထက်ပါတန်ဖိုး ၄.၂ ဧကကို မှားသည်ဟု စာရေးသူယုံကြည်ရသော အကြောင်းရင်းမှာ တောင်နှင့် မြောက်အရပ်ကအစ နေရာမှားနေရာက စ၏။ မျက်နှာချင်းဆိုင်အနားနှစ်ဖက်ပေါင်းပြီး ထက်ဝက်ပိုင်း ၄၃၅၆၀ ဖြင့်စားလျှင် ၂ ဧကမျှရသော်လည်း ၄ ဧကမည်သို့ရသည်မသိပါ။
Bun Gon
Hero of Alexandria (image: wikipedia)