Trigonometry ဟူသောစကားလုံးသည် trigononmetron ခေါ် ဂရိဝေါဟာရမှ ဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ trigonon = triangle နှင့် metron = measure ဖြစ်ပြီး တြိဂံများအားတိုင်းတာမှတ်သားခြင်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ ၄င်းသည် တြိဂံများ၏အနားအလျားများနှင့် ထောင့်များ ဆက်သွယ်ချက်ကို လေ့လာသည့် သင်္ချာဘာသာရပ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တြီဂိုနိုမေတြီကို ဥရောပတိုက်တွင် အသိပညာဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်များ အမှောင်လွှမ်းခံနေရစဉ်ကာလ (Dark Age) ၌ အရှေ့အလယ်ပိုင်းသား မူဆလင်သင်္ချာပညာရှင်တို့က စတင်တီထွင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်၏။ 800 AD မှ 1274 AD အတွင်းပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အာရပ်ပညာရှင်တို့က တြီဂိုကို အဆင့်ဆင့်တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ကြသည်။ ယခုခေတ်သုံး sin, cos, tan, cot, sec, cosec အချိုးခြောက်ခုသည် ဘက်ဂဒက် (Baghdad) ဗဟိုပြု ပညာရေးအသိုင်းအဝန်းမှ အခြားသောအမည်များဖြင့် စတင်မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၁၁ ရာစု (1069-1099) အတွင်း ခရစ်ယာန်နှင့် မူဆလင်တို့ ပထမခရူးဆိတ် ဘာသာရေးစစ်ပွဲ စတင်ဖြစ်ပွားချိန်မှစ၍ ဥရောပနှင့်အရှေ့အလယ်ပိုင်းသားတို့ ပိုမိုထိတွေ့လာပြီး မူဆလင်တို့၏ အတတ်ပညာဖြစ်သော အက္ခရာသင်္ချာနှင့် တြီဂိုနိုမေတြီအကြောင်းကို အာရုံစိုက်မိကြသည်။ အာရပ်စာပေများကို လက်တင်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားပြီး လေ့လာကြရာမှ အနောက်တိုင်းတွင် သင်္ချာပညာပြန်လည်ထွန်းကားလာခဲ့၏။
sine ဟူသောစာလုံးသည် inlet သို့မဟုတ် bosom of a dress ဟုအဓိပ္ပါယ်ရသော jayb ခေါ် အာရပ်စာလုံးမှ ဆင်းသက်လာပါသည်။ ၁၃ ရာစုအတွင်း ဖီဘိုနာစီက လက်တင်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုရာတွင် jayb ကို sinus ဟုဘာသာပြန်ခဲ့၏။ bay သို့မဟုတ် inlet ဟုအဓိပ္ပါယ်ရပါသည်။ cosine သို့မဟုတ် co-sinus မှာမူ koti-jya ခေါ် ဟိန္ဒူတို့၏ တြီဂိုဆက်သွယ်ချက်မှ ရယူခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ တြီဂိုနိုမေတြီသည် နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာတိုင်းတာခြင်း၊ ဆောက်လုပ်ရေး၊ ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာခရီးတွင် လမ်းကြောင်းရှာခြင်း၊ ကာကွယ်ရေးအတွက် ခံတပ်များတည်ဆောက်ခြင်းနှင့် စစ်ရေးစစ်ရာတို့တွင် ဗျူဟာများတွက်ချက်ရာတွင်သုံးသော အသုံးချသင်္ချာပညာဖြစ်သည်။ နယ်ချဲ့အရင်းရှင် ဥရောပတိုက်သားတို့အား များစွာအကျိုးပြုခဲ့၏။ ဤဘာသာရပ်သည် နားလည်သဘောပေါက်ရုံနှင့်မပြီးပဲ လက်တွေ့အသုံးပြုတတ်အောင်လေ့ကျင့်ထားပါမှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည်ဖြစ်သောကြောင့် နားလည်ပြီးသား အခြေခံဂုဏ်သတ္တိနှင့် law အချို့ကို အလွတ်ကျက်မှတ်ထားရတတ်ပါသည်။
အောက်တွင်ပူးတွဲပါဇယားသည် (ကျောင်းသင်ရိုးမှ သင်ကြားခဲ့ရသော အချိုးခြောက်ခု ရှာနည်းနှင့် ဆက်စပ်မှုမရှိဟု ထင်ရသော်လည်း) အထူးထောင့်များအတွက်သာမက 0° နှင့် 90° ထောင့်များကို လေ့လာမှတ်သားရန် တစ်ဖက်တစ်လှမ်းမှ အထောက်အကူပြုမည်ဟု ယုံကြည်မိသောကြောင့် ဖော်ပြပေးလိုက်ပါသည်။
sin | |||||
---|---|---|---|---|---|
cos |
Bun Gon